Phát triển điện mặt trời tại Việt Nam: Hiện trạng và những rào cản

Thời gian gần đây, điện mặt trời đã chiếm tỉ lệ phần trăm khá lớn ở Việt Nam – sự đóng góp cần thiết vào việc đảm bảo chất lượng điện năng và làm giảm thải các chất khí hiệu ứng nhà kính. Song bên cạnh đó, sự phát triển “nóng” của điện mặt trời cũng lộ rõ ra nhiều nhược điểm, đặt ra một vấn đề lớn cần có sự đánh giá lại đối với nguồn năng lượng này. Hãy cùng EMP Energy JSC tìm hiểu rõ hơn về phát triển điện mặt trời tại Việt Nam: Hiện trạng và những rào cản qua bài viết dưới đây nhé!

Sơ lược về tình hình chung về điện mặt trời tại Việt Nam

Tập đoàn điện lực Việt Nam chia sẻ, trong tháng 4/2022 sản lượng điện sản xuất toàn hệ thống đạt tới 22,62 ty kWh (tăng 1,9% so với cùng kỳ). Trong đó mức huy động một số nguồn chính thu thập được như sau:

• Nhiệt điện than đạt 39,09 tỷ kWh, chiếm 45,6%.
• Tua bin khí đạt 10,42 tỷ kWh, chiếm 12,2%.
• Điện nhập khẩu đạt 536 triệu kWh, chiếm 0,6%.
• Thủy điện đạt 22,22 tỷ kWh, chiếm 25,9% tổng sản lượng điện sản xuất toàn hệ thống.

Một điều đáng chú ý hơn cả, tỉ lệ huy động năng lượng tái tạo (điện mặt trời, gió, điện sinh khối…) đạt 13,15 tỷ kWh trên tổng sản lượng điện sản xuất toàn hệ thống

Sự phát triển điện mặt trời hiện tại

Năm 2014 – 2015

Tổng cộng suất lắp đặt điện mặt trời trong cả nước đạt xấp xỉ 4,5MWp, trong đó khoảng 20% tổng công suất (tương đồng với 900kWp) được đấu nối vào lưới điện. Các trạm điện mặt trời nối lưới này có công suất trung bình khoảng 50kWp và thuộc sở hữu của một số tổ chức và doanh nghiệp lớn như Intel Corporation, Big C Hà Nội…

Năm 2018

Điện mặt trời của Việt Nam ghi nhận mức tăng trưởng đáng kể nhưng con số này vẫn còn quá nhỏ so với một số quốc gia có tiềm năng tương tự như Mỹ, Ý, Philippines thậm chí còn thấp hơn Malaysia, Thái Lan. Cụ thể, tổng công suất điện mặt trời Việt Nam năm 2018 chỉ là 106 MWp, chưa bằng 1% so với Ý và chỉ bằng khoảng 4% của Thái Lan.

Năm 2019

Tổng công suất điện mặt trời đã tăng lên khoảng 5 GWp, trong đó 4,5 GWp là của các nhà máy điện máy điện mặt trời nối lưới và gần 0,4 GWp của hệ thống điện mặt trời áp mái. Sự phát triển mạnh mẽ này là do các nhà đầu tư đã tăng tốc độ triển khai dự án để tận dụng các ưu đãi của Chính Phủ theo Quyết định số 11/2017/QĐ-TTg ngày 11/04/2017 về cơ chế khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời tại Việt Nam.

Năm 2020

Nguồn điện mặt trời nối lưới đã được đưa vào vận hành lên tới 9 GW (trong đó, 2 tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận gần 3,5 GW). Quy mô công suất của các dự án điện mặt trời đã được bổ sung quy hoạch là trên 13 GW (tổng quy mô đăng ký xây dựng các dự án điện mặt trời nhưng chưa được bổ sung vào quy hoạch là khoảng 50 GM).

Những rào cản cần xem xét và vượt qua

Vấn đề về chính sách

Rào cản lớn nhất trong điện mặt trời chính là thiếu quy hoạch quốc gia về điện mặt trời trong chính sách thực hiện ban đầu. Hiện nay, tại Việt Nam chỉ có một số thành phố có quy hoạch phát triển mặt trời ở cấp tỉnh và có tiềm năng. Bên cạnh đó, các quy hoạch cấp tỉnh cũng mới chỉ áp dụng cho các nhà máy điện mặt trời nối lưới, không áp dụng cho các dự án điện mặt trời áp mái.

Sự chậm trễ trong việc ban hành chính sách hỗ trợ điện mặt trời cho thấy được sự hạn chế tỏng công tác quản lý từ trung ương đến địa phương trong năng lực quản trị. Những điểm yếu này đã làm mất đi niềm tin của nhà đầu tư và tác động tiêu cực đến định hướng kết nối các dự án điện mặt trời vào hệ thống quốc gia cũng như khả năng phát triển bền vững và đồng bộ trong dài hạn.

Vấn đề về công nghệ

Cơ sở hạ tầng hiện nay cũng chưa đáp ứng được tiềm năng phát triển điện mặt trời. Sức mạnh của điện mặt trời trong năm 2019 đã gây áp lực lên cơ sở hạ tầng hiện có, yêu cầu thiết lập các kết nối mới trong lưới điện. Ngoài ra, sự thiếu các quy định về tiêu chuẩn, kỹ thuật để đáp ứng các yêu cầu trong thực tế: sản xuất, thiết kế, vận hành, quản lý dự án điện mặt trời.

Các dịch vụ bảo trì cơ bản, quản lý và vận hành sau khi lắp đặt các nhà máy điện mặt trời cần sự tham gia của các chuyên gia có chuyên môn cao. Điều này tác động rõ rệt đến khả năng vận hành và những điều cơ bản liên quan đến dự án hệ thống điện nói chung, từ đó, gia tăng áp lực lên hệ thống điện nhiều rủi ro của Việt Nam.

Vấn đề về tài chính và kinh tế

Điểm yếu không thể nhắc đến chính là các vấn đề về kinh tế và tài chính không rõ ràng giữa các bên trong hợp đồng mua bán điện theo thông lệ quốc tế. Những thay đổi về chính sách thuế, giá cả, quy hoạch, rủi ro trong vốn, kế hoạch phát triển, lãi suất…ngoài tầm kiểm soát của doanh nghiệp và các chủ đầu tư.

>>> Xem thêm:

• Hướng dẫn chọn lựa tấm pin năng lượng mặt trời phù hợp với nhu cầu của bạn
• Bí quyết lắp đặt tấm pin năng lượng mặt trời hiệu quả cho ngôi nhà và doanh nghiệp

Qua các phân tích nêu trên, chúng ta có thể thấy rõ được điện mặt trời Việt Nam đang tỏng những bước đầu phát triển nhưng còn thiếu sự bền vững về lâu dài. Hy vọng qua bài viết này, bạn sẽ hiểu hơn về thực tạng và những rào cản mà chúng ta đang gặp phải, từ đó, nhận thức được các vấn đề cần giải quyết.